Σε λίγες ώρες, ένας πύραυλος της NASA θα συγκρουστεί σκοπίμως με έναν αστεροειδή, σε ένα πείραμα που το αποτέλεσμά του δυνητικά θα μπορούσε να γλιτώσει τον πλανήτη από μία μελλοντική, καταστροφική σύγκρουση με μετεωρίτη.
Μέσα στις επόμενες ώρες, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία θα συντρίψει έναν πύραυλο, σε έναν αστεροειδή για πρώτη φορά στην ιστορία της. Η αποστολή Dart της NASA θέλει να δει πόσο δύσκολο θα ήταν να σταματήσει ένα μεγάλο διαστημικό βράχο από το να πλήξει τη Γη.
Το πλανητικό «σόου» πραγματοποιείται περίπου 11 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά, σε έναν στόχο που ονομάζεται «Δίμορφος». Η ΝΑSA διευκρινίζει οτι επί του παρόντος ο αστεροειδής δε βρίσκεται σε τροχιά να χτυπήσει τη Γη, ούτε υπάρχει κίνδυνος μετά τη συντριβή να φθάσει κατά λάθος προς την κατεύθυνση μας.
Η πρόσκρουση είναι προγραμματισμένη για τα ξημερώματα της Τρίτης (02.14 ώρα Ελλάδος) ,με τα τηλεσκόπια, ανάμεσά τους το νέο υπερδιαστημικό παρατηρητήριο James Webb, να παρακολουθούν από μακριά την ιστορική στιγμή.
Όλοι έχουμε δει μέχρι σήμερα πώς θα το έκανε το Χόλιγουντ, με γενναίους αστροναύτες και πυρηνικά όπλα να ρίχνονται στη μάχη. Αλλά πώς θα μπορούσε να προστατευθεί η Γη στην πραγματικότητα από έναν δολοφόνο αστεροειδή; Η Nasa και όλοι εμείς θα το μάθουμε σύντομα. Η κεντρική ιδέα είναι απλώς να συντρίψει ένα διαστημόπλοιο σε έναν αστεροειδή.
Η σκέψη είναι ότι θα χρειαστεί να αλλάξει μόνο την ταχύτητα του βράχου κατά ένα μικρό ποσό για να αλλάξει η πορεία του, ώστε να χάσει τη Γη, με την προϋπόθεση για αρχή ότι γίνεται πολύ νωρίτερα. Η αποστολή Double Asteroid Redirection Test (Dart) θα ελέγξει αυτή τη θεωρία με μια σχεδόν μετωπική σύγκρουση στο διαμέτρου 160 μέτρων «Δίμορφο» με ταχύτητα πάνω από 20.000 χιλιόμετρα/ώρα.
Αυτό σημαίνει θα πρέπει να αλλάξει την τροχιά του γύρω από έναν πολύ μεγαλύτερο αστεροειδή, που ονομάζεται «Δίδυμος» κατά λίγα μόνο λεπτά κάθε μέρα. Η Nasa υπόσχεται μερικές θεαματικές εικόνες από τον ανιχνευτή 570 κιλών-Dart καθώς προχωρά για το πιλοτικό «χτύπημα».
«Το Dart είναι η πρώτη δοκιμαστική αποστολή πλανητικής άμυνας που δείχνει ένα διαστημόπλοιο να πέφτει σε έναν αστεροειδή για να μετακινήσει τη θέση αυτού του αστεροειδούς ελαφρά στο διάστημα», εξήγησε η δρ. Νάνσι Τσάμποτ από το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, το οποίο ηγείται της αποστολής για τη NASA.
«Αυτό είναι το είδος της πράξης, αν χρειαζόταν, που θα κάναμε χρόνια νωρίτερα για να δώσουμε στον αστεροειδή μια μικρή ώθηση και να αλλάξει τη μελλοντική του θέση, έτσι ώστε η Γη και ο αστεροειδής να μην βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης» είπε στο BBC News.
Το χτύπημα του αστεροειδούς θα είναι μια μεγάλη πρόκληση. Και αυτί γιατί μόνο στα τελευταία 50 λεπτά περίπου το Dart θα μπορέσει να ξεχωρίσει τον στόχο του από το «Δίδυμο» πλάτους 780 μέτρων. Το λογισμικό πλοήγησης πρέπει στη συνέχεια να προσαρμόσει την τροχιά του διαστημικού σκάφους για να καταφέρει ένα άμεσο χτύπημα.
«Λόγω της ταχύτητας του φωτός και των αποστάσεων που εμπλέκονται, είναι πραγματικά αδύνατον να υπάρχει ένας πιλότος στο έδαφος που θα ελέγχει το διαστημόπλοιο. Απλώς δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να ανταποκριθεί», δήλωσε ο Δρ Τομ Στάτλερ, επιστήμονας του προγράμματος Dart στη Nasa. «Έπρεπε να αναπτύξουμε λογισμικό που θα μπορεί να ερμηνεύσει τις εικόνες που λαμβάνονται από το διαστημόπλοιο, να καταλάβουμε ποιος είναι ο σωστός στόχος και να κάνουμε ελιγμούς διόρθωσης πορείας πυροδοτώντας προωθητές».
Οι εντυπωσιακές εικόνες που θα φθάσουν στη Γη
Το Dart θα επιστρέφει εντυπωσιακές εικόνες στη Γη, με ρυθμό μία ανά δευτερόλεπτο καθώς θα κατευθύνεται προς τη «βαθιά πρόσκρουσή» του. Αυτό που στην αρχή θα εμφανίζεται ως μια κουκκίδα φωτός στις εικόνες θα μεγαλώσει γρήγορα για να γεμίσει ολόκληρο το οπτικό πεδίο, πριν η τροφοδοσία στη συνέχεια διακοπεί ξαφνικά καθώς το διαστημόπλοιο θα καταστραφεί.
Explained: NASA’s asteroid-deflecting DART mission
Ευτυχώς, δεν θα είναι το τέλος της ιστορίας. Το Dart έχει μαζί του μία ιταλικής κατασκευής διαστημοσυσκευή 14 κιλών (LiciaCube) που κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες. Δουλειά της είναι να καταγράφει τι συμβαίνει όταν ο Dart θα ανοίξει έναν κρατήρα. Οι φωτογραφίες του, που τραβήχτηκαν από την ασφαλή απόσταση των 50 χιλιομέτρων, θα μεταδοθούν στη Γη τις επόμενες ημέρες.
«Το LiciaCube θα περάσει περίπου τρία λεπτά μετά την πρόσκρουση του Dart», δήλωσε ο Σιμόνε Πιρότα από την ιταλική διαστημική υπηρεσία (ASI). «Αυτός ο χρονισμός επιλέχθηκε προκειμένου να επιτραπεί η πλήρης ανάπτυξη του νέφους της εκτίναξης, επειδή μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές του LiciaCube θα είναι να τεκμηριώσει για να υποστηρίξει τη μέτρηση των παραμέτρων που επιβεβαιώνουν την εκτροπή της τροχιάς»
Αυτήν τη στιγμή, ο «Δήμορφος» χρειάζεται περίπου 11 ώρες και 55 λεπτά για να κάνει τον κύκλο του «Διδύμου». Η πρόσκρουση αναμένεται να αλλάξει την ορμή του μικρότερου αντικειμένου έτσι ώστε η τροχιακή περίοδος να μειωθεί σε κάτι της τάξης των 11 ωρών και 45 λεπτών. Οι μετρήσεις με τηλεσκόπιο θα το επιβεβαιώσουν τις επόμενες εβδομάδες και μήνες.
Αν το DART αποτύχει να βρει τον στόχο του, διαθέτει αρκετά καύσιμα για να έχει άλλη μια ευκαιρία μετά από δύο χρόνια να επαναλάβει την προσπάθεια του σε κάποιον άλλο διαστημικό βράχο.
Έρευνες του ουρανού σε συνδυασμό με στατιστικές αναλύσεις υποδηλώνουν ότι έχουμε εντοπίσει περισσότερο από το 95% των «αστεροειδών-τεράτων» που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν μια παγκόσμια εξαφάνιση εάν συγκρούονταν με τη Γη (σσ: δεν θα συγκρουστούν, τα μονοπάτια τους έχουν υπολογιστεί και δεν θα πλησιάσουν τον πλανήτη μας). Αλλά αυτό εξακολουθεί να αφήνει πολλά μέχρι στιγμής μη ανιχνευμένα μικρότερα αντικείμενα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν όλεθρο, έστω και σε περιφερειακή κλίμακα μίας πόλης, ή μίας ευρύτερης περιοχής.
Ένα αντικείμενο όπως ο «Δήμορφος», εάν χτυπούσε τη Γη (κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί), θα μπορούσε να σκάψει έναν κρατήρα πλάτους ίσως 1 χιλιομέτρου και βάθους μερικές εκατοντάδες μέτρα. Η ζημιά στην περιοχή της πρόσκρουσης θα ήταν έντονη. Σε τέσσερα χρόνια από τώρα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) θα αποστείλει τρία διαστημικά σκάφη – συλλογικά γνωστά ως αποστολή Ήρα – στο Δίδυμο και στο Δήμορφο για τη διεξαγωγή περαιτέρω μελετών.
Έλληνες επιστήμονες θα συμμετέχουν στην ανάλυση δεδομένων από την πρώτη στιγμή
«Θα πρέπει να έχουμε τεχνολογία αποτροπής» αναφέρει μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104.9FM, o δρ. Κλεομένης Τσιγάνης, καθηγητής Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Έχει σημασία ιστορική το σημερινό πείραμα. Είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται να αλλαχθεί η πορεία ενός ουράνιου σώματος με ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ», σχολιάζει ο Έλληνας καθηγητής Αστροφυσικής που μάλιστα παροτρύνει ερασιτέχνες αστρονόμους με εμπειρία και αξιόλογο εξοπλισμό να «προσπαθήσουν να εντοπίσουν τον «Δίμορφο» και να δούν εάν θα γίνει πιο λαμπρός όταν τα θραύσματα που προκύψουν από την έκρηξη θα φωτιστούν από τον ήλιο και συνεπώς θα γίνει πιο λαμπρός για αρκετές ώρες μετά τη πρόσκρουση!».
«Σήμερα είναι μια μεγάλη ημέρα. Ξημερώματα Τρίτης στις δύο και τέταρτο περίπου θα πρέπει καλώς εχόντων των πραγμάτων το σκάφος DART που εκτοξεύτηκε πέρυσι το Νοέμβριο να χτυπήσει τον συγκεκριμένο αστεροειδή που στα 160 μέτρα περίπου είναι ο μικρός από τους δύο αστεροειδείς που γυρνούν ο ένας γύρω από τον άλλον ενώ ταυτόχρονα… περπατούν γύρω από τον Ήλιο, σε απόσταση. Με βάση τα τελευταία δεδομένα όλα πηγαίνουν κατ’ ευχή, η κάμερα που φέρει το DART δουλεύει κανονικά και έχει μάλιστα εντοπίσει τον μεγάλο από τους δύο αστεροειδείς, ο οποίος θα την καθοδηγήσει σιγά, σιγά προς το τελικό στόχο. Όλα αυτά ενώ το DART πηγαίνει με πάρα πολύ μεγάλη ταχύτητα, 25.000 χλμ/ώρα” εξήγησε ο Δρ. Τσιγάνης. Η ομάδα του Έλληνα καθηγητή θα συμμετέχει, όπως μάλιστα αποκάλυψε, από την πρώτη στιγμή στο παγκοσμίου σημασίας επιστημονικό διαστημικό πείραμα.
Πως η Ελλάδα συμμετέχει στο μοναδικό διαστημικό πρότζεκτ
«Η ομάδα μας εδώ στο ΑΠΘ, εμπλέκεται στο κομμάτι του λογισμικού (σ.σ software). Και για το πρόγραμμα DART αλλά και για το ευρωπαϊκό HERA που ακολουθεί στην ανάλυση. Για το DART αλλά και για την ευρωπαϊκή αποστολή “Ήρα” (σ.σ HERΑ) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), είμαστε ειδικοί στο να ερμηνεύουμε τα λεγόμενα δυναμικά φαινόμενα, τις κινήσεις δηλαδή των σωμάτων. Κάνουμε επομένως λεπτομερή προσομοίωση του πως είναι στο σύστημα και κινείται πριν το χτυπήσει το DART και του τι αναμένουμε να συμβεί μετά το χτύπημα του. Προφανώς μόλις πάρουμε στα χέρια μας και πραγματικά δεδομένα σε μερικές εβδομάδες, θα έχουμε μια καλύτερη, μικρότερη περιοχή των παραμέτρων στην οποία θα δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα τα επόμενα ένα δύο χρόνια προκειμένου να καταλάβουμε ακριβώς τι έκανε το DART με το χτύπημα του πάνω στον αστεροειδή”, εξηγεί ο Έλληνας επιστήμονας ερωτηθείς για την ελληνική συμβολή στην παγκόσμια αυτή αποστολή του DART (Double Asteroid Redirection Test) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA).
Δουλειά του Δρ. Τσιγάνη και των συναδέλφων του είναι η εξακρίβωση “όλων των πιθανών, συμβατών με τις παρατηρήσεις μετά το χτύπημα, εκδοχών” για τη συνέχεια. Όσα κάνει μέχρι σήμερα και θα κάνει μετά τις δύο τα ξημερώματα κ.Τσιγάνης με τους συναδέλφους του βοηθούν “αυτούς που κατασκευάζουν τα όργανα που θα φέρει το σκάφος της ευρωπαϊκής αποστολής HERΑ, να σχεδιάσουν τη στρατηγική παρατηρήσεων ώστε να βελτιστοποιήσουν το αποτέλεσμα”.
Η σημασία της αποστολής και πως, μπορούμε να δούμε ζωντανά από τη γη το «χτύπημα» του αντι-«Αρμαγεδών»
“Είναι σημαντικό να δείξουμε ότι την συγκεκριμένη τεχνολογία (σ.σ. που δυνητικά θα μπορούσε να γλιτώσει τον πλανήτη από μία σύγκρουση με μετεωρίτη) την έχουμε και αυτό που θα γίνει μπορούμε να το επαναλάβουμε εάν χρειαστεί κάποια στιγμή. Το συγκεκριμένο πείραμα δεν είναι κάτι που μπορείς να κάνεις κάθε ημέρα. Έχεις προσεκτική επιλογή του στόχου, προσεκτικό timing, συγκεκριμένη χρονική στιγμή που πρέπει να γίνουν όλα. Σε οποιοδήποτε πρότζεκτ δουλεύουν χιλιάδες άνθρωποι για περίπου επτά χρόνια”, απαντά ερωτηθείς για την κρισιμότητα της επιτυχίας της αποστολής του DART o Δρ. Κλεομένης Τσιγάνης.
Την ίδια ώρα, αυτό που είναι συγκλονιστικό για το ευρύτερο κοινό, είναι πως αυτό το κρίσιμο ‘χτύπημα’ της μοναδικής διαστημικής αποστολής, θα μπορούμε να το δούμε όλοι. “Για σήμερα, και όσους μείνουν ξύπνιοι θα υπάρχει και live εικόνα από την κάμερα του σκάφους, την ώρα που επιχειρείται η πρόσκρουση με τον αστεροειδή. Θα μπορεί να βλέπει κανείς το DART να προσεγγίζει τον στόχο με την εικόνα να σβήνει μόλις 30 δευτερόλεπτα πριν από την πρόσκρουση, μια εικόνα του livefeed με την ονομασία Drake (“Δράκος”) ξεχωριστή από την ζωντανή εκπομπή που έχει η NASA στο NASA TV”, αναφέρει για το κοσμικό event που αναμένεται σε μερικές ώρες, ο καθηγητής Αστροφυσικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης.
